Cichy zabójca – uwaga, czad!
W sezonie grzewczym w Polsce odnotowywanych jest około 4000 zatruć tlenkiem węgla wskutek, których prawie 100 osób traci życie. Wielu poszkodowanych to rolnicy i ich rodziny.
Tlenek węgla, potocznie zwany czadem, powstaje w wyniku niepełnego spalania wielu paliw (drewna, oleju, gazu, benzyny, nafty) przy braku odpowiedniej ilości tlenu w powietrzu. Do takiej sytuacji dochodzi, gdy nie ma dopływu świeżego powietrza do urządzenia, w którym następuje spalanie; w przypadku zużycia lub złej regulacji palnika gazowego, przedwczesnego zamknięcia paleniska, zapchania lub uszkodzenia przewodu kominowego, niedrożności kanałów wentylacyjnych.
W pomieszczeniach mieszkalnych czad może uwalniać się z pieca węglowego, gazowego i olejowego, kominka, kuchni gazowej, podgrzewacza wody. Powstaje również w czasie pożaru.
Tlenek węgla jest gazem silnie trującym, bezbarwnym, bezwonnym, łatwo miesza się z powietrzem i w nim rozprzestrzenia. Do organizmu człowieka dostaje się przez układ oddechowy, a następnie jest wchłaniany do krwioobiegu.
Tlenek węgla wiąże się z hemoglobiną wielokrotnie szybciej od tlenu, uniemożliwiając rozprowadzenie tlenu we krwi, co w konsekwencji powoduje uszkodzenie mózgu i narządów wewnętrznych. Następstwem ostrego zatrucia czadem może być nieodwracalne uszkodzenie ośrodkowego układu nerwowego i narządów wewnętrznych.
Tlenek węgla jest najbardziej niebezpieczny dla noworodków i niemowląt, dzieci, kobiet ciężarnych, osób starszych, osób z wadami serca i chorobami układu oddechowego. Skutki zatrucia czadem zależą w dużej mierze od stężenia gazu we wdychanym powietrzu i kondycji zdrowotnej człowieka.
Duża ilość tlenku węgla w powietrzu powoduje osłabienie, znużenie i zaburzenia świadomości i orientacji. Objawami zatrucia są również ból głowy, senność, trudności w oddychaniu, zaburzenia rytmu serca, problemy z oddychaniem i utrata przytomności. Osłabienie i senność oraz zaburzenia orientacji i zdolności oceny zagrożenia powodują, że człowiek staje się bierny, nie podejmuje żadnych czynności. W efekcie traci przytomność i umiera.
W przypadku podejrzenia występowania czadu, pomieszczenie należy natychmiast przewietrzyć, otwierając szeroko okna i drzwi, a osobę zaczadzoną jak najszybciej wynieść na świeże powietrze, rozluźnić ubranie i niezwłocznie wezwać służby ratownicze. Jeśli poszkodowany nie oddycha, należy przystąpić do wykonywania sztucznego oddychania i masażu serca.
Zatruciom można zapobiec, zapewniając prawidłową wentylację pomieszczeń, w których występuje spalanie. Służy temu systematyczne dokonywanie przeglądów instalacji wentylacyjnej i przewodów kominowych, utrzymywanie drożności kratek wentylacyjnych i otworów nawiewowych, częste wietrzenie pomieszczeń, gdzie odbywa się spalanie oraz umożliwienie swobodnego odpływu spalin. Warto też pamiętać o okresowych kontrolach stanu urządzeń grzewczych, instalacji wentylacyjnej i kominów. Czynności te powinni wykonywać uprawnieni fachowcy.
Wskazane jest również zainstalowanie czujki tlenku węgla. To niedrogie i proste w obsłudze urządzenie ostrzega o zagrożeniu, ratując życie.
Opracowano w Biurze Prewencji w oparciu o informacje podane na stronie www.straz.gov.pl
